Sepecat Jaguar GR3A
SEPECAT Jaguar
Opis ogólny:
Dwusilnikowy jedno lub dwumiejscowy górnopłat, konstrukcji metalowej, wykorzystywany głównie do misji myśliwsko- bombowych, a także rozpoznawczych. Samolot opracowano w kooperacji brytyjsko- francuskiej.
Geneza powstania:
W latach 60. we Francji uwidoczniła się potrzeba zastąpienia szkoleniowych T-33, poszukiwano samolotu przejściowego między Magisterem, a Mirage III. Wstępne oczekiwania zakładały samolot osiągający prędkości okołodźwiękowe przy pomocy dopalania, o masie nie przekraczającej 5 ton, który oprócz szkolenia mógłby służyć do misji szturmowych. W 1964r. ogłoszono konkurs na ECAT (anion Ecole de Combat et d,Papui Tactique), wymagania trochę zmieniono m.in. przewidywały one osiąganie prędkości naddźwiękowych (ok. 1.5Ma), masę własną 7 ton, przy okazji większy nacisk położono na zadania szturmowe. Do konkursu tego stanęły wszystkie większe, francuskie, wytwórnie lotnicze Breguet, Dassult, Potez, Nord-Aviation i Sud-Aviation, zwycięsce ogłoszono 15.02.1965r., okazał się nim projekt Br 121 firmy Breguet.
Z racji na zwiększoną masę Breguet zdecydował się na wykorzystanie dwóch silników, wytwórnia zaproponowała francuskie SNECMA 45, brytyjskie Rolls-Royce RB-172, oraz nowo opracowane Turbomeca T-260 Turbomalet. Zaproponowano również różne warianty nowej maszyny Br121A, jednomiejscowy samolot myśliwsko bombowy, Br121B, dwumiejscowy samolot myśliwsko bombowy, Br121C, jednomiejscowy myśliwiec, Br121E, samolot szkolno- bojowy, oraz Br121P,m Samolot zwiadu fotograficznego. Ostatecznie zdecydowano o zamontowaniu w nowej maszynie kombinacji silnika Turbommalet i RB-172, co zwiększyło masę płatowca do ok. 9 ton, wobec czego na drugi plan zeszło przeznaczenie szkoleniowe, a na pierwszy wysunęło się wsparcie taktyczne dalekiego zasięgu.
W 1964r. RAF ogłosił program, nazwany Air Staff Target 362 (później Operational Requirement/ OR 362), który zakładał budowę dwumiejscowego, naddźwiękowego (ok. 1.7Ma) samolotu szkolenia zaawansowanego, mającego być następcą Folland Gnat Mk.1 oraz Hawker Hunter F6/T.7. Do konkursu tego przystąpiły English Electric P45, Hunting P155, Hawker-Siddeley HS1173, oraz Folland Fo 147.
Pod koniec 1964r. dowództwa RAF i AdlA spostrzegły, że ich wymagania są mocno zbliżone w związku z czym rozpoczęły rozmowy o wspólnym opracowaniu nowej maszyny, które z kolei doprowadziły do podpisania umowy co nastąpiło 17.05.1965r. Według wstępnego porozumienia obie strony zobowiązywały się do włożenia w projekt identycznej ilości pieniędzy, samolot miał powstać na bazie projektu Br 121, zarówno Wielka Brytania jak i Francja zobowiązały się do zakupu 150 maszyn (AdlA-75 jedno- i 75 dwumiejscowych maszyn RAF- wszystkie dwumiejscowe). Jeszcze w tym samym miesiącu Breguet i British Aircraft Corporation podpisały porozumienie dotyczące kooperacji w zakresie projektowania i budowy Jaguara. W czerwcu 1966r. zakończono etap konsultacji prawnych i ostatecznych ustaleń technicznych, tworząc dwa konsorcja, jedno odpowiadające za opracowanie płatowca nazwane SEPECAT, oraz odpowiadające za silniki do nowej maszyny- Rolls-Royce Turbomeca Ltd.
09.01.1968r. obie strony dokupiły po 50 maszyn, co dało łączną liczbę zamówień opiewającą na 400 sztuk. Dodatkowe samoloty dla Francji były maszynami w wersji M, która miała być szamotem morskim, a Brytyjczycy zmienili zapotrzebowanie na 110 samolotów w wersji B (dwumiejscowej) oraz 90 wersji S (Strike, jednomiejscowy samolot uderzeniowy). Z racji opracowania przez Wielką Brytania samolotów szkoleniowych Hawk, brytyjskie zamówienie ponownie uległo zmianie, tym razem opiewało ono na 35 Jaguarów B i 165 S.
08.09.1968r. wystartował pierwszy prototyp, była to maszyna zbudowana przez Francuzów, Brytyjczycy swojego pierwszego Jaguara oblatali dopiero 12.10.1969r., była do maszyna w wersji jednomiejscowej, a samolot dwumiejscowy oderwał się od ziemi po upływie prawie dwóch lat (30.08.1971r.). Łącznie powstało osiem prototypów i dwa naziemne demonstratory technologii, w trakcie prób utracono trzy samoloty, jeden z powodu awarii silnika, w drugim podwozie nie wytrzymało twardego przyziemienia, a w trzecim prototypie na ziemi eksplodował silnik.
W ramach umowy obie wytwórnie dzieliły się produkcją podzespołów, BAC zajmował się tylną sekcją kadłuba, skrzydłami i usterzeniem, a Breguet przednią i środkową kadłuba, R-R odpowiadał za 60% projektu silnika, a Turbomeca pozostałe 40%, dla zachowania równości koprodukcji, francuska firma SNECMA została poddostawcą R-R i dostarczał dysze wylotowe. Preston były zakładami odpowiedzialnymi za montaż Jaguarów dla RAF, a Toulouse-Coulommiers dla AdlA, francuskie silniki składano w Tarnos, natomiast brytyjskie w Derby.
Opis techniczny i wersje rozwojowe:
Jaguar GR.1 dostał całkowicie metalowy kadłub o konstrukcji półskorupowej, podzielony na trzy sekcje. Obrys kadłuba z przodu kołowy później przechodzi w prostokątny, w przedniej części kadłuba znajduje się laserowy system LRMTS, za nim kabina pilota, w której znajdują się fotele katapultowane FB Mk.9. Kabina osłonięta jest wiatrochronem ze szkła pancernego, oraz podnoszona do góry osłoną. Po prawej stronie kadłuba znajduje się wysuwana sonda do przetaczania paliwa podczas lotu. Poniżej kabiny znajduje się wnęka przedniego podwozia, które składa się do tyłu i obraca się w zakresie ± 55 stopni i składa się z pojedynczego kółka. W środkowej części kadłuba znajdują się wnęki podwozia głównego, które wciągane jest do przodu, składa się z dwóch wózków na, których znajdują się po dwa koła, wszystkie golenie podwozia wyposażone w amortyzatory olejowo-powietrzne, wsuwane za pomocą instalacji hydraulicznej. Środkowa część kadłuba mieści również uzbrojenie strzeleckie, wewnętrzne zbiorniki paliwa, oraz wloty powietrza, po bokach mocowania skrzydeł. W tylnej części kadłuba umieszczono dwa sąsiadujące silniki, oraz tylne zbiorniki paliwa. Usterzenie umieszczone z tyłu kadłuba składa się ze statecznika pionowego i poziomego usterzenia płytowego. Statecznik pionowy duralowy o kacie skosu 43 stopni i konstrukcji dźwigarowej, na czubku statecznika znajduje się antena radiostacji, niżej zasobnik systemu ostrzegającego o opromieniowaniu wrogą wiązką radaru i zakłóceń radio-elektronicznych, a u podstawy zasobnik spadochronu hamującego. Usterzenie poziome wykonane jako konstrukcja płytowa której wnętrze na strukturę plastra miodu (dającą relatywnie dużą wytrzymałość przy niskiej wadze), umożliwia ono przy równoczesnym wychyleniu, wznoszenie, a przy przeciwnym, zwroty. Usterzenie poziome wychyla się w zakresie od -10 do 40 stopni, na spodzie kadłuba znajdują się dwie płyty ustateczniające.
Skrzydło posiada konstrukcje półskorupową i składa się z jednej części, o skosie 40 stopni, z uskokiem na krawędzi natarcia , która posiada kąt wzniosu -3 stopnie. Struktura skrzydła składa się z dźwigarów, z pokryciem frezowanym. Sloty znajdują się na 2/3 długości krawędzi natarcia, pojedyncze kierownice od uskoku w krawędzi natarcia klap. Na górnej powierzchni skrzydeł znajdują się dwuczęściowe przerywacze odpowiedzialne za sterowaniem kierunku lotu. Pod skrzydłami znajdują się cztery belki podwieszeń, w późniejszych odmianach pojawiły się jeszcze dwie belki nad skrzydłami.
Jednostka napędowa składa się z dwóch silników Rolls-Royce-Royce Turbomeca RT 712 Adour 101, Adour 102 lub Adour 104. Ciąg pojedynczego silnika wynosi 31,4kN z dopalaniem z stałej dyszy, wersja 102 posiadała ciąg bez dopalania wynoszący 20,95kN i 31,4kN z dopalaniem, a wersja 104 23,7kN i 35,75kN z dopalaniem. Łączna pojemność sześciu (czterech w kadłubie i dwa w skrzydłach) zbiorników paliwa 4200 l. Pod kadłubem i skrzydłami można podwiesić dodatkowo 3 odrzucane zbiorniki paliwa, o pojemności po 1200 l każdy.
Samolot może operować o każdej porze dnia i nocy, jak i w każdych warunkach atmosferycznych. Samolot został wyposażony w system celowniczo- nawigacyjny NAVWASS (Navigatin and Wepon Aiming Sub-System) opracowany przez firmę Marconi-Elliot, który oparty jest na żyroskopowej platformie bezwładnościowej, z centralą danych aerodynamicznych i autopilotem. System odpowiada za podawanie pilotowi odpowiednich komend, wyznaczanie trasy, synchronizowaniu zrzutu bomb, korygowaniu kursu, podawania odległości do celu i obecnego położenia. Dane nawigacyjne, kierunek do celu i optymalny sposób zaatakowania go, podawane są na wyświetlaczu HUD, opracowanym przez zakłady Smith Industries.
Stałe uzbrojenie samolotu składa się z dwóch działek kal. 30mm nazywającego się Royal Ordance Aden z zapasem 150 naboi, każdy. Jaguar został przystosowany do przenoszenia szerokiej gamy bomb, kaset bombowych, czy zbiorników z napalmem, właśnie dlatego jednym z jego bardziej znanych przydomków jest Ecamion a bombesD (pol. ciężarówka z bombami). Samolot może przenosić bomby swobodnie opadające o wagomiarach 125,250 i 400kg, jak również wyposażone w spadochron, są nimi BAP-100 (do niszczenia pasów startowych), BAT-120 (niszczenie siły żywej przeciwnika i lekko opancerzonych pojazdów). W swoim arsenale brytyjsko- francuska konstrukcja posiada również bomby kasetowe, a w latach 80. samolot otrzymał możliwość przenoszenia bomb 250kg do niszczenia kolumn pancerno- zmechanizowanych. Bardzo często na zewnętrznych belkach podwieszeń pojawiają się zasobniki celownicze Barracuda, Phimat, Barax, lub pociski powietrze-powietrze Magic. Kolejną opcją uzbrojenia są zasobniki z rakietami niekierowanymi, Matra LR F1 z pociskami o kalibrze 68mm, lub Thomson Brand LR100-4 z uzbrojeniem kal.100mm. Niektóre z Jaguaruów otrzymały taktyczne bomby nuklearne (AN 52), jednak zrzut tego uzbrojenia nie było zadaniem najłatwiejszym, więc załogi samolotów często ćwiczyły dokonując symulowanych zrzutów za pomocą bomb ćwiczebnych (BBF2). Możliwość wykonywania zwiadu fotograficznego daje Jaguarowi zasobnik RP 36P, wyposażony w kamery OMERA o ogniskowej 600mm, jedna ustawiona w dół i dwie w odchyleniu od niej o 31 stopni (po przeciwnych stronach), do maszyny o numerze A81 w nosie znajduje się pojedyncza kamera OMERA 40, późnej zastąpiona dalmierzem, TAV-38. Francuskie Jaguary zostały wyposażone w możliwość przenoszenia pocisków przeciw radiolokacyjnych Martel (obecnie już nie używane we Francji) i aparatów zakłócających. Od maszyny oznaczonej A90 w Jaguarach montowano urządzenie ELIAS, które umożliwia używanie bomb kierowanych laserowo (wiązka lasera z innego samolotu, lub pochodząca od sił lądowych). W 30 ostatnich samolotach wersji A montowano zasobniki ATLIS, który pozwalał na podświetlanie celów zarówno na własne potrzeby jak i innych maszyn. Z wspomnianymi wcześniej systemami celowania współpracują bomby AS 30L, BLG (400kg).
Jaguar okazał się wyjątkowo dobrą platformą dla wszelakich typów uzbrojenia, jednak okazało się, że niezbędna będzie modernizacja, w celu usunięcia najpoważniejszej wady samolotu, niedoboru mocy, rozwiązano go montując zmodernizowane silniki oznaczone MK104. Jednocześnie zdecydowano się na unowocześnienie systemu nawigacyjnego, stary blok bezwładnościowy zastąpiono, nowym, Ferranti FIN1064, modernizacji tej poddano 89 maszyn, nowe samoloty jednomiejscowe otrzymały oznaczenie GR.1A, a dwumiejscowe T.2A. Później do samolotów tych zamontowano wyrzutniki pułapek termicznych Tractor AN/ALE-40, oraz dostosowano je do przenoszenia kpr AIM-9G, oraz zasobników Phimat. Po kilku konfliktach w jakich brały udział Jaugary, w 30 samolotach zastosowano nową antenę radaru AN/ARC-164, nowy system ostrzegający przed opromieniowaniem wiązką radaru Marconi Sky Guardian 200-13PD, oraz nowy system identyfikacji swój-obcy Mark XII Mode 4. Jaguar dostał również rozszerzoną paletę uzbrojenia, zwiększyła się ona o kanadyjskie npr- CRV7 i amerykańskie bomby kasetowe CBU-87/B. W 1994r. 12 samolotów dostosowano do przenoszenia zasobników TIALD (Tehermal Imaging Airbone Requirement) skonfigurowanych z bronią kierowana laserowo, samoloty te dostały oznaczenie B. Oprócz wspomnianego zasobnika dodano szynę danych MIL Std 1553B, nowy wskaźnik HUD, typu GEC-Marconi FD4500, oraz nową stacje ostrzegawczą Sky Guardian 200-15. Zmodernizowany został układ bezwładnościowy i dostosowany do współdziałania z odbiornikiem GPS. Całą modyfikację przeprowadziła Defence Evalution and Reserch Agency (DERA).
Kolejna modernizacja została wstępnie nazwana Jaguar 201D, zmiany miały przebiegać według UOR 41/94, który dotyczył integracji awioniki z szyną danych MIL1553B, dostosowania do przenoszenia zasobników TIALD, oraz ASRAAM, instalacji centralnego wyświetlacza ciekłokrystalicznego, nowego wyświetlacza HUD, dźwiękowego ostrzeżenia przed zderzeniem z ziemią. Kabinę wzbogacono o nowy cyfrowy generator mapy i symboli, odbiornik GPS Rockwell Collins, z anteną przed wiatrochronem. Modyfikacja ta objęła 81 maszyn (64 jedno- i 17 dwumiejscowych), samoloty jednomiejscowe otrzymały oznaczenia GR.3, a dwumiejscowe T.4.
Najnowszą brytyjską modyfikacją jest Jaguar 201D, który został zintegrowany z celownikami nahełmowymi, GEC Marconi/Honeywell HMSS (Hamlet Mounted Sighting System). Samolot otrzymał możliwość przenoszenia bomb Paveway II i Paveway III, oraz nową wersję silnika Adur, nazwaną 106, mającą moc zwiększoną o 6% i dużo prostszą obsługą. Maszyna otrzymała oznaczenie GR.3.A
Samoloty dostarczone do Indii otrzymały nie najnowocześniejszy już wtedy system NAVWASS, więc Brytyjczycy zaproponowali instalację uproszczonego FIN1064, oznaczonego literą E, jednak Hindusi zdecydowali się na opracowywanie własnego systemu. DARIN (Display Attack Ranging Inertial ), został opracowany głównie wysiłkiem firmy SAGEM (od której pochodził blok bezwładnościowy ULISS 82), a głównym wykonawcą zostały zakłady HAL, inne firmy biorące udział w programie to m.in. Smith Industries (HUD), Ferranti (COMED) , Crouzet (centrala danych aerodynamicznych), a wszystko to zintegrowane w szynie danych MIL-1553B. Sześć Jaguarów zostało dostosowanych do standardu Maritime , który wyposażono w radar Thomson CTF Agave, oraz przystosowano do przenoszenia pocisków Sea Eagle, co pozwoliło na dokonywanie ataków morskich.
W późniejszym czasie Indie rozpoczęły kolejną modernizacje nazwaną DARIN II, który otrzymał dwa komputery zarządzania misją, nowy wyświetlacz HUD firmy Elbit, oraz nowe systemy ostrzegania przed opromieniowaniem wiązką wrogiego radaru. Nowe samoloty otrzymały nowe pokrycie, stworzone w Composite Material Reserch Laboratory, z Hydebard, które zapewniało niższą powierzchnie odbijającą fale radarowe. Kolejnym środkiem ubezpieczającym samolot był nowy wyrzutnik flar. Morskie samoloty opracowane w ramach tej modernizacji dostały radar ELTA EL/M2032. Indie planują zakup zasobników Litening, oraz bomb Paveway II.
Jaguar w służbie:
Pierwsze seryjne Jaguary, jak wszystkie nowe maszyny francuskie trafiły najpierw do CEAMcev (Centre Experimentation Aeriennes Militaries), a niedługo później kilka maszyn trafiło do CEV (Centre Essais en Vol), oba ośrodki miały za zadanie sprawdzenie możliwości technicznych i bojowych nowych samolotów. W trakcie eksploatacji w AdlA Jaguary przewinęły się przez 9 dywizjonów (eskadron), wchodzących w skład 3 pułków (escadre).
W 1977r. Front wyzwolenia Polisario, wspierany przez Algierię i Czad zaatakował Mauretanie (dawną francuską kolonię, która nadal utrzymywała dobre stosunki z niegdysiejszą metropolią), z związku z tym Francja rozpoczęła operację Opex, w której udział wzięły Jaguary z EC 1/11 i EC 3/11. Pierwszą misją nowych maszyn było przeprowadzone przez cztery samoloty, 12 grudnia uderzenie na konwój sił Polisario, akcja została przeprowadzona za pomocą działek i zakończyła się powodzeniem. Między grudniem 1977r, a majem 1978r. prowadzono akcje na cele na dalekim zapleczu wroga, które niejednokrotnie wymagały uzupełniania lotu podczas dolotu do celu, a także podczas powrotu do bazy, gdy pierwsza czwórka powracała z tego typu misji druga rozpoczynała wylot w kierunku celu. Kolejna operacja francuskich Jaguarów, również miała miejsce w Afryce, a nazwano ją Tacaud, samoloty stacjonujące w Czadzie, wspierały jednostki Legii Cudzoziemskiej, po wybuchu wojny domowej samoloty wycofano do Gabonu. W 1983r. Jaguary ponownie pojawiły się nad niebem Czadu , odbywało się to w ramach operacji Manta, później samoloty te pojawiały się w Republice Środkowoafrykańskiej, Gabonu, a potem ponownie Czadu. W grudniu 1984r. sytuacja polityczna w Bejrucie (z francuskiej perspektywy) nie przedstawiała się zbyt optymistycznie w związku z tym Jaguary, zostały wykorzystane do akcji propagandowej, przez 7 godzin cztery maszyny wykonywały niskie przeloty nad ambasadą francuską w Bejrucie. W połowie lat 80. Libijczycy rozpoczęli budowę bazy lotniczej 150km od bazy francuskiej, 16.02.1986r. 11 Jaguarów, wyposażonych w 250 kilogramowe bomy zaatakowało tenże obiekt. W lecie 1986r. w Togo dokonał się zamach stanu, tu po raz kolejny Jaguary odegrały rolę propagandową, wykonując niskie przeloty z prędkością naddźwiękową.
W latach 90. ciężar napięć międzynarodowych przeniósł się w rejon Bliskiego Wschodu. Jaguary pojawiły się w liczbie 27 maszyn w Arabii Saudyjskiej by wziąć udział w operacji Daguet, jednym z zadań tych samolotów było wyszukiwanie i niszczenie wyrzutni rakiet Scud. Później działając z baz w Turcji Jaguary prowadziły rozpoznanie fotograficzne terenów północnego Iraku. Jaguar brały udział w operacjach Balbuzard, Crecerelle, oraz Salamandre, wszystkie one przeprowadzane nad terenami byłej Jugosławii, samoloty były wykorzystywane do dwóch rodzajów misji, ataków za pomocą broni kierowanej na bunkry, składy, itp. oraz bezpośredniego wsparcia sił lądowych. W połowie 1994r. Jaguary ponownie pojawiły się nad Afryką, gdzie osłaniały działania misji humanitarnej, podczas wojny domowej w Rwandzie. W 1998r. francuskie maszyny ponownie zaczęły operować nad Bałkanami, w ramach operacji Trident, tym razem wykorzystując swoje środki precyzyjnego rażenia nad Kosowem, oraz wspomagając w ich wykorzystaniu Mirage. Obecnie w słuzbie AdlA nie służą już żadne samoloty typu Jaguar.
30.05.1973r. do bazy Lossiemouth dostarczono pierwszego brytyjskiego Jaguara, a w lipcu w tym samym miejscu sformowano pierwszą jednostkę szkoleniową, która miała uczyć pilotów nowych maszyn. Jako pierwsza jednostka liniowa RAF, 29.03.1974r. samoloty Jaguar otrzymał 54 dywizjon, z tej samej bazy co jednostka doświadczalna i szkoleniowa (Lossiemouth), ale niedługo później jednostkę przebazowano do Coltishall. W kwietniu 1975 Jaguary zaczęły zastępować F-4M w siłach RAFG (Royal Air Force In Germany), samoloty te miały wypełniać zadania taktycznego wsparcia za pomocą broni konwencjonalnej, oraz przygotowywanie się do ataków z użyciem bomb nuklearnych. Cztery maszyny stacjonującego w Niemczech kontyngentu pełniły 24 godzinny dyżur bojowy. Później dwa RAFowskie dywizjony zostały wyposażone w Jaguary, które miały wypełniać zadania rozpoznania taktycznego.
23 brytyjskie Jaguary w październiku 1990r. zostały przebazowane do bazy Moutarrak (Bahrajn) by wziąć udział w operacji Granby. Nim w połowie stycznia rozpoczęły się działania wojenne RAFowskie Jaguary wykonały 2263 wylotów, a podczas samej wojny 618, zrzucając 750 bomb 454kg, 385 bomb kasetowych CBU-87 i 8 BL755, wystrzelono 608 npr CRV-7 i ok. 9600 pociskó1) 30mm. W czasie operacji stracono jedną maszynę, która rozbiła się podczas lotu szkoleniowego. Kolejna bliskowschodnia akcja Jaguarów to Provide Comfort, w ramach której samoloty egzekwowały strefą bez lotów nad północą Iraku, podobne akcje prowadzone nad północą Iraku to Warden, Northen Watch, oraz Resinate Watch. W czerwcu 1993r. Jaguary włączyły się do akcji Deny Flight nad terenami Bośni i Harcegowiny pilnowały strefy bez lotów, samoloty użyto również do zniszczenia serbskiego T-55, który zaatakował francuski konwój. Brytyjskie maszyny jeszcze dwa razy wspierały misje na terenach byłej Jugosławii, podczas akcji Delibrate Force, oraz Delibrate Guard.
Obecnie samoloty Jaguar pozostają na wyposażeniu jednego RAFowskiego dywizjonu (41 dywizjon), są to maszyny zmodernizowane do standardu GR.3A.
Kolejnym użytkownikiem Jaguara stały się Indie, które poszukiwały samolotu zdolnego do ataku na tyłach ugrupowania wroga, który byłby w stanie zabezpieczać sytuacje w powietrzu. Po wojnie z Pakistanem, Indie ogłosiły konkurs na taką właśnie konstrukcje, w którym oprócz Jaguara wystartowały SAAB 35 Viggen, oraz Dassult Mirage F1. 06.10.1978r. wyłoniono zwycięsce (Jagara), a na początku 1979r. podpisano umowę na zakup, transfer technologii, oraz produkcję licencyjną. Pierwsze 40 maszyn miała pochodzić z zakładów brytyjskich, wyprodukowanych w części z podzespołów francuskich, jednak Indie potrzebowały nowych maszyn natychmiast, więc w lipcu 1979r., na czas dostaw, wypożyczyli 18 samolotów od RAFu. Pierwszą indyjską jednostką wyposażoną w Jaguary był 14. dywizjon, a 10.02.1981 rozpoczęła się dostawa nowych maszyn. Po zakończeniu brytyjskich dostaw, rozpoczęła się produkcja maszyn licencyjnych (110 samolotów) w HAL, pierwsze maszyny powstawały z części dostarczonych z Wielkiej Brytanii (pierwszy z tych samolotów wystartował 31.03.1982r.) i otrzymały silniki Adour Mk804, a pozostałe były maszynami już całkowicie produkowanymi i montowanymi w Indiach i wyposażone w silniki Adour Mk811.
Indyjskie Jaguary zostały przyjęte na stan sześciu dywizjonów, w czym jeden to jednostka o przeznaczaniu do działań morskich. W Indiach Jaguary brały udział w dwóch konfliktach, pierwszy odbył się w latach 2987-90 kiedy to samoloty wykonywały rozpoznanie nad Sri Lanką podczas walk z tamilskimi separatystami, wtedy nie użyto środków bojowych. Inaczej było w połowie 1999r. kiedy Jaguary zrzucały bomby na pakistańskie pozycje.
Kolejne zamówienie Brytyjczycy otrzymali ze strony lotnictwa Omanu, który zamówił 12 samolotów (2 dwu- i 10 jednomiejscowych), w 1980r. dokładając kolejne 12 maszyn, oraz trzy samoloty po-bretyjskie. Pierwsze dwie maszyny zostały przekazane 4 marca, a 9 dnia tego samego miesiąca trafiły do Omanu, trafiając do składu 8. Dywizjonu. Dostawa drugiej 12 maszyn odbyła się w 1983r., maszyny te posiadały sondy do tankowania w powietrzu i weszły w skład 20. dywizjonu, 21 maszyn poleciało w 1989r. do zakładów Warton by odbyć modernizacje, 7 samolotów uległo wyparką.
04.01.1977r. pierwsze z 12 zamówionych maszyn trafiło do Ekwadoru, wszystkie te samoloty trafiły do 21. Skrzydła, do tej pory trzy maszyny utracono w wypadkach. Podczas wojny z Peru samoloty wykonywały zadania rozpoznawcze, podczas gdy samoloty wyposażone w środki bojowe stały w gotowości bojowej.
Ostatnim odbiorcą Jaguarów okazała się Nigeria, która zamówiła 18 tych samolotów, dwie pierwsze maszyny trafiły do nigeryjskiego lotnictwa 30.10.1984r., kilka maszyn wyposażono w możliwość atakowania celów nawodnych. W 1991r. Nigeria postanowiła wycofać ze służby swoje Jaguary tłumacząc to względami ekonomicznymi.
Dane taktyczno- techniczne (Jaguar GR.1):
Rozpiętość: 8.69m
Długość:16,83
Wysokość:4,92m
Masa własna: 7000kg
Prędkość na poziomie morza: 1700km/h
Prędkość na 11km: 1350km/h
Wznoszenie: 75m/s
Promień działania: 920km
Rozbieg: 580m
Dobieg: 470m
Masa maksymalna: 15500kg
Bibliografia:
J. Gotowała, Lotnictwo Bojowe XXI Wieku (wydawnictwo Bellona; Warszawa 2007)
SEPECAT Jaguar (Wielka Encyklopedia Lotnictwa, wydawnictwo Educational Oxford, Londyn 2000)
S.Bartosik, M.Łaz, R.Senkowski, SEPECAT Jaguar (Magazyn Lotnictwo 3;4/2006, wydawnictwo Magnum-X Warszawa 2006)
Oprac:samoloty.pl (Air-news.blog.onet.pl)