Consolidated PBY Catalina

Catalina PBY lądowanie przy NAS Jacksonville podczas WWII

Samolot powstał na zamówienie Marynarki Wojennej USA złożone w 1933 r., wedle projektu Isaaca M. Laddona, a pierwszy lot odbył w 1935 r. Unikalnym rozwiązaniem technicznym były podskrzydłowe pływaki stabilizujące, które można było elektrycznie podciągać tak, że tworzyły w locie oprofilowane końcówki skrzydeł. Pierwsze egzemplarze dostarczono w październiku 1936 r. i wtedy też złożono w zakładach Consolidated kolejne zamówienie na 50 egz. wersji PBY-2. Samoloty miały cztery węzły pod skrzydłami do przenoszenia uzbrojenia o masie 454 kg każdy, a w kadłubie umieszczono karabiny maszynowe kal. 12,7 mm. US Navy była tak zadowolona z tych maszyn, że kolejne zamówienie na 66 egz. wersji PBY-3 złożyła już w listopadzie tegoż roku, przy czym napęd miały stanowić silniki R-1830-66 Twin Wasp o mocy 746 kW (1000 KM). Pod koniec 1937 r. wprowadzono do produkcji wersję PBY-4, dodając charakterystyczne boczne stanowiska strzeleckie z przezroczystą wypukłą osłoną, stosowaną odtąd w kolejnych odmianach.

Podczas II wojny światowej licencję na produkcję łodzi latającej PBY zakupił ZSRR, gdzie eksploatowano ponad 1000 tych maszyn pod oznaczeniem GST. Były one uzbrojone w broń produkcji radzieckiej, wyposażone w silniki M-62 IR lub ASz-82FN. Krótko po wybuchu wojny samoloty PBY zamówiła W. Brytania, gdzie pod oznaczeniem Catalina Mk 1 służyły w lotnictwie obrony wybrzeża. Nazwę tę przejęła potem Marynarka Wojenna USA. Catalina Mk 1 RAF-u była w zasadzie identyczna z najnowszą wersją produkowaną w USA pod oznaczeniem PBY-5, wytwarzaną także na licencji przez kanadyjskie fabryki Vickersa i Boeinga. Wariant PBY-5A był amfibią wyposażoną we wciągane trójpodporowe podwozie. Lotnictwo wojskowe USA (USAAF) otrzymało 230 egz. (oznaczonych OA-10A) do zadań poszukiwawczo- ratowniczych, jednych z wielu wypełnianych przez Cataliny. RAF jako pierwszy zainstalował w tych samolotach radar, a wersję Catalina Mk IVA wyposażono w radar ASV Mk II. To właśnie Catalina RAF-u wsławiła się wyśledzeniem na Atlantyku w maju 1941 r. niemieckiego pancernika Bismarck, który wymknął się tropiącym go okrętom aliantów i dzięki temu Brytyjczycy mogli go zatopić. Na Pacyfiku używane przez Amerykanów, pomalowane całkowicie na czarno samoloty PBY-5A, zwane „Czarnymi kotami" (Black cats), wykrywały okręty japońskie własnym radarem i zatapiały je bombami głębinowymi i klasycznymi.

W zakładach Naval Aircraft Factory w Filadelfii, produkujących samoloty dla US Navy, wytwarzano wersję PBN-1, której nadano nazwę Nomad. Miała ona zmieniony kadłub, powiększone skrzydło, podwyższone usterzenie pionowe i wzmocnione uzbrojenie, składające się z trzech lub czterech karabinów maszynowych kal. 12,7 mm. Projekt ów przejęły zakłady Consolidated i wykonały amfibię, wyposażoną w radar umieszczony nad kabiną pilotów w gondoli o kształcie łzy oraz sprzężone karabiny maszynowe kal. 12,7 mm w obrotowej wieżyczce. Ten ostatni wariant oznaczono symbolem PBY-6A i wyposażono weń także RAF, w którym występował pod oznaczeniem Catalina Mk VI, zaś w USAAF - OA-10B.

Konstrukcja: dwusilnikowa łódź latająca dalekiego zasięgu, 7-9 miejscowy górnopłat zastrzałowy. Ciekawym rozwiązaniem były podskrzydłowe pływaki stabilizujące, które można było elektrycznie podciągać tak, że tworzyły w locie oprofilowane końcówki skrzydeł. Napęd stanowiły 2 tłokowe silniki gwiazdowe:

• prototyp: Pratt-Whitney R-1830-54 Twin Wasp o mocy 607 kW

• PBY-1: Pratt-Whitney R-1830-64 Twin Wasp o mocy 660 kW

• PBY-3: Pratt-Whitney R-1830-66 Twin Wasp o mocy 735 kW

• PBY-4: Pratt-Whitney R-1830-72 Twin Wasp o mocy 773 kW

• PBY-5: Pratt-Whitney R-1830-82 Twin Wasp o mocy 880 kW

• PBY-6: Pratt-Whitney R-1830-92 Twin Wasp o mocy 880 kW

Uzbrojenie: 2 k.m. Browning kal. 12,7 mm i 3 k.m. kal. 7,62 mm oraz ładunek bomb o masie 1816 kg albo cztery bomby głębinowe po 295 kg lub dwie torpedy Mk. 13-2

Dane techniczne (PBY-5A):

opracowanie: "Gadzisko"
edycja: Paweł Szczepaniec