Jakowlew Jak-40
foto. Tomasz Jazgarski
Jakowlew Jak-40 (ang. Yakovlev Yak-40, kod NATO - Codling) - a początku lat sześćdziesiątych w ZSRR pojawiło się zapotrzebowanie na samolot dyspozycyjny, który mógłby zastąpić wysłużone już Lisunowy Li-2. Nowy samolot musiał zabierać podobną liczbę pasażerów co Li-2 oraz operować z lądowisk i lotnisk prowizorycznych. 21 października 1966r. w powietrze wzbił się Jakowlew Jak-40. Codling był wolnonośnym dolnopłatem z chowanym podwoziem (z kółkiem przednim) wyposażonym w 3 silniki turbinowe zamontowane w tylnej części kadłuba.
Już w 1968r. pierwszy seryjny egzemplarz objął obsługę linii Aerofłotu. Od tamtej pory z taśm linii produkcyjnej zjechało ponad 1000 sztuk Jaka-40. Ostatnia maszyna została wyprodukowana w 1981r. Po upadku dawnego Aerofłotu znaczna część Jaków-40 została przebudowana na bardziej luksusowe wersje ‘Salon’ i używane były przez prywatnych użytkowników oraz rządowych dygnitarzy.
W Polsce użytkowano 18 sztuk Jaków-40. Samoloty te należały do 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, czyli jednostki odpowiedzialnej za loty krajowe i zagraniczne najważniejszych osób w państwie. Do dziś w służbie 36SPLT pozostają cztery sztuki, które po ostatnim remoncie mogą latać do 2012r.
Wersje Jak-40:
- Jak-40 – wersja podstawowa produkowana od 1968r.
- Jak-40 Salon – luksusowa wersja przeznaczona dla 11 pasażerów
- Jak-40D – wersja wyposażone w dodatkowe zbiorniki paliwa oraz systemy nawigacyjne
do lotów międzynarodowych
- Jak-40DTS – wersja sanitarna i transportowo-desantowa
- Jak-40K – wersja transportowo-pasażerska ze zwiększoną ładownością
- Jak-40 Kalibrowszczik – wersja przeznaczona do kontroli i badań naziemnych
radiolatarni (produkowana na zamówienie dla Węgier)
- Jak-40 Aqua, Liros, Meteo, Phobos, Storm – laboratoria meteorologiczne
- Jak-40REC – wersja przeznaczona do testowania wyposażenia radioelektronicznego
- Jak-40-25 – wersja z nosem kadłuba MiGa-25 do testowania wyposażenia
radioelektronicznego
- Jak-40L/M602 – wersja testowa z czeskimi silnikami M-602
- Jak-40TL – wersja z silnikami Textron-Lycoming LF507-1N
Dane techniczne:
Wymiary:
- rozpiętość 25m; długość 20,36m; wysokość 6,5m; powierzchnia skrzydeł 70m2
Masy:
- masa pustego samolotu 9 400kg; maksymalna masa startowa 16 000kg
Napęd:
- trzy silniki turbinowe dwuprzepływowe Iwczenko AI-25 każdy o ciągu 1500kG
Osiągi:
- Vmax 510km/h; pułap praktyczny 12 000m; zasięg 1600km
Pasażerowie:
- 2/3 załogantów + 33 pasażerów
Kraje eksploatujące:
- Afganistan, Azerbejdżan, Boliwia, Bułgaria, Kuba, dawna Czechosłowacja, Egipt, dawne NRD, Kazachstan, Kirgistan, Libia, Litwa, Mołdawia, Filipiny, Polska, ZSRR/Rosja, Syria, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan, Wenezuela, Wietnam, Zambia, Zimbabwe, inne.
Źródło: wikipedia.org;
Samoloty – R.Niccoli; 1000 samolotów
Oprac. Michał Kołomyjski