Jakowlew Jak-17zdjęcie. Karol Placha Hetman
Jakowlew Jak-17 -
Płaty proste dwudźwigarowe z niewielkim wznosem o konstrukcji z duraluminium. Obrys typowy dla skrzydeł samolotów z okresu II wojny światowej. Wyposażone w lotki i klapy typu krokodylowego. Na końcu skrzydeł zamontowano zamki do powieszenia dodatkowych zbiorników paliwa.
Kadłub typu redanowego, wykonany jako kratownicowy z rur stalowych, kryty blachą duraluminiową. Kadłub oprofilowano od dołu i od góry. Silnik odrzutowy umieszczony był w przedniej części kadłuba, z dyszą pod kadłubem, na wysokości kabiny pilota. Ogonowa część kadłuba pokryta była pod spodem blachą żaroodporną. Wewnętrzne zbiorniki paliwa umieszczono tylko w kadłubie. Kabina pilota zamknięta, oszklona, nie hermetyczna. Osłona składała się z trzyczęściowego stałego wiatrochronu i wypukłej osłony odsuwanej do tyłu.
Usterzenie klasyczne o konstrukcji metalowej. Ster kierunku jako jedyny element pokryto płótnem.
Podwozie trójkołowe z przednim kółkiem, chowane w locie; golenie główne chowane w skrzydła. W położeniu schowanym, żadne z kół nie jest zasłonięte całkowicie. Przedni zespół podwozia jest zamontowany niemal na zewnątrz kadłuba i zakryty częściowo owiewkami.
Konstrukcja - Jak-17 W
Wersja dwumiejscowa.
Na końcu skrzydeł brak zamków do podwieszania dodatkowych zbiorników paliwa. Istnieje jednak przypuszczenie, że samoloty eksploatowane w Polsce zostały w nie wyposażone.
Kabina dwumiejscowa z miejscami w układzie tandem. Miejsce na drugi fotel uzyskano poprzez wydłużenie kabiny nieco do przodu i tyłu. Zakryto ją kilkuczęściową długą wspólną osłoną, z częściami na członkami załogi odsuwanymi do tyłu.
Samolot nie posiada uzbrojenia, choć istniała możliwość jego zabudowy. Nie czyniono jednak tego, gdyż maszyna stawała się za ciężka i słaby napęd sobie z nią nie radził.
Napęd - Jak-17
Jeden silnik turboodrzutowy ze sprężarką osiową RD-10 A, o ciągu 1 x 9,80 kN ( 1 x 1 000 kG ). Silnik ten stanowi rozwiniecie niemieckiego silnika Junker Jumo 004. W Polsce dodatkowo w Rzeszowie zbudowano 30 sztuk tego typu silnika.
Eksploatowane w Polsce samoloty Jak-17 W były napędzane także wcześniejszą wersja silnika RD-10, o ciągu 1 x 8,83 kN ( 1 x 900 kG ), przy 8 700 obr / min.
Uruchamianie silnika RD-10 jest dosyć skomplikowane i obejmuje kilka punków, które musieli perfekcyjnie opanować piloci i technicy;
1. Wyjąć prawą i lewą świecę, oczyścić i założyć ponownie.
2. Wylać naftę z komór spalania i dyszy wylotowej. Przetrzeć dyszę wylotową do sucha.
3. Podłączyć akumulator i podgrzewać świecę, aż osiągną temperaturę 2200 C ( w ciągu 10 minut ).
4. Przy temperaturze powietrza –50 C podgrzewać lampami aż termopary wskażą temperaturę +1500 C. Potem podać komendę: „Zdjąć zagłuszki i przetrzeć dyszę” .
5. Podać komendę: „Od dyszy” i przełącznik akumulatora przestawić do dołu. Przełącznik silnika przestawić do dołu.
6. Podać komendę: „Do zalania” i przez 3-4 sekundy naciskać przycisk „Zalania”.
7. Podać komendę: „Od dyszy” i naciskać starter spalinowego silniczka rozruchowego, jednocześnie przełącznik zapalania przesunąć w przednie położenie.
8. Jeżeli obroty turbiny wzrosną do 600 - 800 obr/min, włączyć zapalanie.
9. Jeżeli obroty wzrosną do 1 800 – 2 000 przesunąć kran przeciwpożarowy i manetkę gazu do przodu i pilnie śledzić temperaturę wychodzących gazów. Nie powinna być większa niż 6800 C.
10. Wyłączyć spalinowy silniczek rozruchowy. Jeżeli temperatura gazów będzie większa niż 6800 C w ciągu 2-3 sekund silnik należy wyłączyć.
11 Przy obrotach 2 800 – 3 000 wyłączyć zapalanie. Ciśnienie oleju w silniku nie mniejsze niż 0.3 atm przy temp nie większej niż 300 C.
Wyłączenie silnika wymaga też specjalnej uwagi. Czynności:
1. Ubrać manetkę gazu na luźny bieg i na manetce nacisnąć „Zapalanie”. Jednocześnie cofnąć manetkę gazu i kran pożarowy całkowicie do tyłu.
2. Jeżeli po wyłączeniu w dyszy pojawi się płomień zapuścić silniczek rozruchowy i wydmuchać. Jeżeli to nie pomaga należy uruchomić silnik główny. Popracować na wolnych obrotach dłuższy czas z włączonym „Zapalaniem”.
3. Silnik można zakrywać osłonami jeśli temperatura gazów w reaktywnej dyszy nie przekracza 1000 C.
Należy dodać, że w praktyce przy uruchamianiu silnika te awaryjne historie zdarzały się bardzo często. Było bardzo niebezpiecznie, kiedy benzyna nie zapali się i tylko ciurkiem lała się z dyszy wylotowej. Lub zapaliła się, ale obroty silnika nie rosły, a rosła temperatura. W takich przypadkach biło się rekordy szybkości opuszczania kabiny, gdyż pożar i wybuch były bardzo prawdopodobne. Przed powtórnym zapuszczaniem, żeby uniknąć wybuchu należało obowiązkowo oczyścić dysze z paliwa. Grupa silnych mechaników unosiła nos samolotu do góry i wylewała z dyszy nie spaloną benzynę. Kiedy benzyna wyparowała i beton był suchy, można było znowu zająć miejsce w kabinie i rozruch silnika rozpocząć od nowa. Kiedy jednak benzyna zapali się i obroty turbiny zaczną rosnąć, a temperatura nie wzrośnie więcej niż 6800 C, przy obrotach turbiny powyżej 2 000, otwiera się zawór z naftą i jeśli ta z kolei się zapaliła, zamykało się dopływ benzyny i silnik można było uważać za uruchomiony.
Zapas paliwa to 640 litrów w kadłubie + 2 x 180 litrów w zbiornikach podwieszanych. Paliwo : nafta T - 1, czysta benzyna B-72, B-90, + 5% MS.
Wyposażenie
Pokładowa nadawczo-odbiorcza radiostacja UKF typu RSI-6.
Radiopółkompas.
Uzbrojenie
2 działka 23 mm NS-23 23 mm ( po 60 nabojów ) w dolnej części kadłuba. Jak-17 W ( UTI ) nie był uzbrojony.
Dane techniczne
Dane T-T
|
|
Jak – 17 1947.01.05.
|
Jak-17 W
|
|
Wymiary
|
|
|
|
Miano
|
R
|
|
9,20
|
9,20
|
M.
|
D
|
|
8,78
|
8,78
|
M.
|
H
|
|
2,70-2,80
|
|
M.
|
Pow. nośna
|
|
14,85
|
14,85
|
M2
|
Masa
|
Własna
|
2 081 - 2 430
|
2 094
|
Kg
|
|
|
Całkowita
|
2 890
|
2 906
|
Kg
|
|
|
Max
|
3 323 z dodatkowymi zb.
|
|
Kg
|
|
|
Ładunku
|
460 - 893
|
|
Kg
|
|
|
Paliwa
|
640 w kadłubie
|
|
litrów
|
Prędkość
|
Max
|
702 ( 0 m )
|
650 ( 0 m. )
|
Km/h
|
|
|
Max
|
751 ( 5 000 m. )
|
726
|
Km/h
|
|
|
Wznoszenia
|
5,8 min / 5 000 m.
15,8 min / 10 000 m
|
11
|
M/s
|
|
|
Przelotowa
|
|
|
Km/h
|
|
|
Lądowania
|
145
|
150
|
Km/h
|
Zasięg
|
Max
|
200 – 395 z dodatkowymi zb.
|
295 na pułapie 1 000 m w czasie 41 minut
|
Km
|
|
|
Z ładunkiem
|
|
|
Km
|
Pułap
|
|
12 750
|
11 000
|
M.
|
Rozbieg
|
Dobieg
|
635 / 650
|
640 / 695
|
M.
|
Silnik
|
Typ
|
RD – 10 A
|
RD-10
|
|
|
|
Ciąg
|
1 x 9,80 kN.
|
1 x 900 kG
|
|
Załoga
|
|
1
|
2
|
|
Liczba
|
sztuk
|
3
|
11 ( 10 )
|
|
Oprac. Karol Placha-Hetman