Zagraniczne samoloty bombowe
Zagraniczne samoloty myśliwskie
Historia początków produkcji samolotów w Polsce sięga czasów odzyskania niepodległości. II Rzeczpospolita była wtedy jednak jeszcze zbyt słaba, by rozpocząć na pełną skalę produkcję samolotów. Wynikało to z faktu, iż na naszych ziemiach rozwój przemysłu hamowali zaborcy. Brakowało również środków finansowych.
Pierwszym polskim samolotem był wyprodukowany przez "Centralne Warsztaty Lotnicze" CWL 18.01 "Orzeł Biały" (CWL powołano do życia w grudniu 1918 roku). Niestety, podczas pokazu 23 sierpnia 1919 roku, na którym obecny był m.in. Marszałek Józef Piłsudski, płatowiec ten uległ katastrofie.
Dla ciekawostki dodać można, że w tym czasie na polskim rynku istniała także lubelska prywatna wytwórnia "Zakłady Mechaniczne Plage i Laśkiewicz".
W latach 1923 - 1931 ogromny wpływ na rozwój przemysłu lotniczego miała wielkopolska redakcja "Polskiej floty napowietrznej". To właśnie z jej inicjatywy utworzono Związek Lotników Polskich, który oprócz sympatyków zrzeszał także kadrę oficerską z 3 Pułku Lotniczego. W sierpniu 1923 zaowocowało to powstaniem Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów "Samolot" S.A.. W tych latach powstała Podlaska Wytwórnia Samolotów w Białej Podlaskiej, której założycielem był dr Stanisław Rosenwerth.
Sięgano także po kapitał zagraniczny. W 1921 r. utworzono Francusko-Polskie Zakłady Samochodowe i Lotnicze oraz Polskie Zakłady Skody w 1926 roku po tym, jak współpraca z tymi pierwszymi zakończyła się fiaskiem (z powodu matactw finansowych zarządu zakładu - przypis red.).
Po złych doświadczeniach z wytwórniami prywatnymi Centralne Zakłady Lotnicze przekształcono w skomercjalizowane przedsiębiorstwo "Polskie Zakłady Lotnicze".
W początkowej fazie efekty uzyskane przez zakład były bardzo skromne. Powodem było skromne wyposażenie techniczne wytwórni. Lata 1936-1939 to okres rozbudowy polskich zakładów. Powstają wtedy m.in. "Państwowe Zakłady Lotnicze" na Warszawskim Okęciu, modernizowana jest "Podlaska Wytwórnia Samolotów".
Po upadłej firmie "Plage i Laśkiewicz", powstaje też nowe przedsiębiorstwo "Lubelska Wytwórnia Samolotów". Budowane są także zakłady filialne PZL w Mielcu i w Rzeszowie. Po wybuchu wojny zakłady w Mielcu i Rzeszowie wykorzystane zostały przez niemiecki przemysł lotniczy, a dokładnie przez "Ernst Heinkle Flugzeugwerk".
Historia polskich samolotów wiąże się także z historią przedsiębiorstw polskich, powstających głównie po II wojnie światowej. Opis poszczególnych znajdziecie Państwo poniżej tekstu...
Przemysł lotniczy w Polsce od swych początków, czyli przed II wojną światową, rozwijał się bardzo dobrze. Nasze samoloty mogły konkurować z zagranicznymi. We wrześniu 1939 rokuliczba polskich maszyn wojskowych wynosiła 745 sztuk w tym myśliwskich PZL P11 i P7 - 277 sztuk, liniowych P23 i P43 Karaś - 203 sztuki, najnowocześniejszych PZL P37 Łoś - 66 sztuk oraz obserwacyjnych R-XIII i RWD 14 Czapla - 199 sztuk. Łoś był wówczas równorzędnym typem samolotu dla maszyn przeciwnika, ale nie można zapominać, że w chwili wybuchu wojny przechodziło próby i badania w locie kilka prototypów nowoczesnych samolotów, m.in.: PZL P50 Jastrząb - myśliwiec konstrukcji metalowej; PZL P46 Sum - samolotrozpoznawczy i lekki bombowy o konstrukcji metalowej oraz LWS-3 Mewa - samolot obserwacyjny konstrukcji drewnianej, którego produkcję rozpoczętow pierwszych dniach września 1939 roku i parę sztuk zdążyło jeszcze trafić do służby.
W wyniku popełnionych przez Sztab Generalny WP błędów w planowaniu zakupów i w modernizacji sprzętu, we wrześniu 1939 roku zabrakło nowoczesnych maszyn myśliwskich - bowiem eksportowany P24 był szybszy i w ogóle lepszy niż P7, czy P11. Dokonane w sierpniu tegoż roku zakupy sprzętu brytyjskiegoi francuskiego nie zmieniły fatalnej sytuacji naszego lotnictwa, ponieważ ani jeden egzemplarz nie dotarł we wrześniu do Polski.
Po wojnie pierwsze polskie samoloty zostały zbudowane już w 1951 roku. Przemysł polski potrafił wówczas wyprodukować ponad 50 samolotów miesięcznie. To liczba, rzeczywiście imponująca. Jest jednak oczywiste, że rozwój przemysłu lotniczego możliwy jest tylko wtedy, gdy zamówienia wojskowe są odpowiednio duże.
Redakcja
Zagraniczne samoloty pasażerskie
Samoloty pasażerskie
Współczesne samoloty pasażerskie posiadają struktury półskorupowe. Składają się z wręg, podłużnic i pokrycia, konstruowane według koncepcji fail safe (dosł. bezpieczne uszkodzenie). Oznacza to, że widoczne uszkodzenie, np. pęknięcie pokrycia, nie powoduje natychmiastowego zniszczenia struktury. Dopuszczalne jest powstanie uszkodzeń w trakcie okresu użytkowania samolotu pod warunkiem, że zostaną one wykryte i usunięte podczas specjalnie w tym celu wykonywanego przeglądu. Mają ponad 20 miejsc dla pasażerów.
Kadłub:
Kadłub samolotu pasażerskiego jest cienkościenną rurą o przekroju kołowym lub owalnym. Większą część jego wnętrza zajmuje kabina pasażerska, zaś pod nią znajduje się przestrzeń wykorzystywana do umieszczania urządzeń instalacji pokładowych i przedziałów bagażowych.
Skrzydło:
Skrzydło samolotu komunikacyjnego ma konstrukcje półskorupową, wielodźwigarową. W jego wnętrzu najczęściej znajdują się integralne zbiorniki paliwa. Ponieważ wielkość siły nośnej powstającej na skrzydle jest wprostproporcjonalna do kwadratu prędkości lotu, najważniejszym zadaniem jest nie dopuszczenie do jej utraty, zwłaszcza w trakcie lotu z małą prędkością.
 Bombardier CRJ200
Układy sterowania lotem:
Personel latający eksploatowanych obecnie samolotów komunikacyjnych składa się z co najmniej dwóch osób (w najnowocześniejszych maszynach są to dwaj piloci). Starsze typy samolotów posiadały nieco liczniejszą obsadę, którą oprócz pilotów stanowili: nawigator, radiooperator i inżynierowie pokładowi - mechanicy. W celu zapewnienia obydwu pilotom jednakowych możliwości sterowania samolotem, sterownice (czyli wolanty i pedały steru kierunku) są zdwojone, a dźwignie sterujące klapami skrzydłowymi i pracą silników znajdują się pomiędzy stanowiskami pilotów.
Konfiguracja zespołów napędowych:
Początkowo w dużych samolotach komunikacyjnych konstruktorzy dążyli do "ukrycia" silników - zwłaszcza odrzutowych - we wnętrzu skrzydła (np. Caravelle). Jednak rosnąca wraz ze wzrostem siły ciągu średnica zewnętrzna silników powodowała, iż konfiguracja taka utrudniała dostęp do silników, co bardzo komplikowało wymianę uszkodzonych silników lub zastąpienie ich nowymi jednostkami napędowymi. Dość szybko zaczęto "podwieszać" silniki odrzutowe pod skrzydłami. W samolotach wymagających czterech silników próbowano je grupować po dwa w odpowiednich gondolach podskrzydłowych. Jednak szybko okazało się, że ze względów aerodynamicznych korzystniejsze jest umieszczanie każdego silnika osobno, na specjalnych pylonach.
Z czasem opracowano nowe, cichsze silniki, które zapewniły niski poziom hałasu w kabinie, nawet w przypadku umieszczenia ich pod skrzydłami. Obecnie jest to rozwiązanie stosowane w prawie wszystkich dużych samolotach pasażerskich (np. B-737, B-767). Do jego głównych wad należy zaliczyć niewielka odległość wlotu silnika od powierzchni lotniska. Z drugiej strony nisko umieszczone silniki ułatwiają ich obsługę.
W konstrukcji odrzutowców komunikacji regionalnej nadal z powodzeniem stosuje się układy z dwoma silnikami z tyłu kadłuba (np. ERJ-145).
W samolotach z napędem turbośmigłowym silniki zabudowuje się przed krawędzią natarcia skrzydła. Usytuowanie silnika musi zapewnić odpowiedni prześwit pomiędzy tarczą wirującego śmigła i podłożem (np. An-24, Ił-18, ATR-42, ATR-72).
Podwozie
We współczesnych samolotach komunikacyjnych stosuje się podwozie wciągane, najczęściej przy pomocy siłowników hydraulicznych (w celu zwiększenia bezpieczeństwa układy zasilające siłowniki są na ogół zdwojone). W przypadku uszkodzenia (braku zasilania) instalacji hydraulicznej podwozie wysuwa się pod wpływem siły ciężkości lub sił aerodynamicznych.
Materiały konstrukcyjne
Materiałem dominującym w konstrukcji samolotów jest duraluminium, czyli stop aluminium, miedzi i kilku innych pierwiastków, które nadają mu pożądane właściwości mechaniczne, plastyczne i technologiczne. Współcześnie około 80% struktury maszyny pasażerskiej stanowią elementy duralowe.
Drugą najważniejszą grupą metali używanych w konstrukcji samolotów są metale stopowe, używane do wykonywania elementów szczególnie obciążonych i narażonych na działanie wysokich temperatur.
Coraz częściej też do budowy maszyn pasażerskich stosuje się tytan i jego stopy.
Źródło: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Lotniczej "Współczesne Samoloty Pasażerskie", B. Głowacki, G Sobczak. Wydanie I, Warszawa 2002. Wydawnictwo Lampart.
Oprac. JWalczak
Historia
Pierwszym samolotem pasażerskim był Rosyjski Sikorsky Ilya Muromets. Był to luksusowy samolot pasażerski z pojedynczym salonem pasażerskim, wygodnymi krzesłami, łazienką, poczekalnią oraz sypialnią. Posiadał ogrzewanie i elektryczne oświetlenie. Pierwszy jego pokazowy lot z 16 pasażerami na pokładzie odbył się 25 lutego 1914. Gdyby nie I Wojna Światowa i przemianowanie owego samolotu na strategicznego bombowca, rozpocząłby najprawdopodobniej jeszcze w tym samym roku swoje pierwsze loty pasażerskie.
 Sikorsky Ilya Muromets
Drugim samolotem był Ford Trimotor "The Tin Goose" (Cynowa Gęś). Wyprodukowany w 1925 r. Jego produkcję zakończono w czerwcu 1933 r. Pierwszymi, które go "używały" były linie lotnicze TWA (Trans World Airlines). Przewoził 8 pasażerów. Posiadał 3 silniki: dwa na skrzydłach, jeden na dziobie.
 Ford Trimotor
Po II Wojnie Światowej konstrukcje samolotów pasażerskich opierały się na bombowcach z okresu wojny.
Pierwszymi pasażerskimi samolotami odrzutowymi były: brytyjski pasażersko-pocztowy Avro 691 Lancastrian (pierwszy lot odbył w 1943 r.), Vickers VC.1 Viking (oblatany w czerwcu 1945 r.) , de Havilland Comet (pierwszy lot w 1949 r.) i kanadyjski Avro C102 Jetliner (oblatany 10 sierpnia 1949 r.)
Rodzaje samolotów pasażerskich
- Duży samolot - posiada średnicę kadłuba od 5 do 6 metrów. W środku znajdują się bliźniacze przejścia. W jednym rzędzie zwyczaj może siedzieć od 7 do 10 osób. Samolot ten może pomieścić 200 i 600 pasażerów. Przykładami takich samolotów mogą być: Boeing 777, Airbus A380, McDonnell Douglas DC-10, Iljuszyn Il-96.
 Airbus A380
- Średni samolot - średnica kadłuba ma od 3 do 4 metrów. Maksymalna ilość miejsc to 250 pasażerów. Przykładowo są to samoloty tj: Boeing 717, Tupolev Tu-204, Fokker F70/F100, Tupolev Tu-204.
 Fokker 100
- Regionalny samolot - zwykle mieszczący od 35 do 100 osób. Z reguły odbywają loty z punktu do punktu na obszarze danego kraju. Są to takie samoloty jak: Embraer ERJ 145, Bombardier CRJ100 czy Saab 340.
- Dyspozycyjny samolot (zwany też: air taxi, air charter) - posiada maksimum 19 miejsc. Nie podlega przepisom samolotu pasażerskiego. Klasa tych samolotów nie posiada w swym wyposażeniu np. toalet. Zazwyczaj brak stewarda. Do klasy tej należą: Fairchild Swearingen Metroliner, Handley Page HP.137 Jetstream,Gulfstream G55.
 Gulfstream G55
Podział na klasy
Zawiera trzy główne klasy: first class (pierwsza klasa), business class i economy class (klasa turystyczna). W pierwszej najdroższej klasie znajdują sie zwykle wygodniejsze miejsca i wiele innych udogodnień. Posiłki i napoje serwowane w tej klasie są lepszej jakości i podawane w większych ilościach. Business class to klasa pomiędzy pierwszą klasą, a turystyczną oferująca również dość wysoki standard, lecz nie aż tak, jak w first class. Najniższa klasa oferuje z reguły niski standard siedzeń (z ograniczonym oparciem na nogi) i dodatków. Pasażerowie jednak często decydują się na tą klasę ze względu na niską cenę.
Opisy polskich maszyn, ENCYKLOPEDIA LOTNICTWA
Opisy zagranicznych maszyn lotniczych, ENCYKLOPEDIA LOTNICTWA
|
